"Yeşil Yol Projesi" DOKAP (Doğu Karadeniz Projesi |
İhtilafın ismi: | Yeşil Yol Projesi |
Ülke: | Türkiye |
İl veya eyalet | Samsun, Ordu, Giresun, Trabzon, Rize, Artvin |
Konum hassasiyeti | YÜKSEK (yerel düzey) |
Ana kategori: | Altyapı, ulaşım ve kentsel dönüşüm ihtilafları |
Alt kategori: | Turizm ve eğlence tesisleri (kayak tesisleri, oteller, marinalar, golf tesisleri vs.) Ormansızlaştırma (orman yönetimi) Ulaştırma ve altyapı şebekeleri (yollar, demiryolları, su yolları, sulama regülatörleri, sulama göletleri, kanallar, köprü ve viyadükler, boru hattı) |
İhtilafa konu olan meta: | Toprak Biyolojik kaynak Ekosistem hizmetleri Turizm hizmetleri Su |
Proje detayları | Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı (DOKA) tarafından, Doğu Karadeniz Projesi kapsamında bir turizm faaliyeti olarak yürütülen Yeşil Yol Projesi, Doğu Karadeniz Turizm Master Planında (TR90) bölgesinin en yoğun turist çeken üç alanı (Sümela Manastırı, Uzun Göl, Ayder Yaylası) dışında kalan ve turizm potansiyeli bulunan yaylaları birbirine bağlayacak, kuzey-güney yönlü bağlantıları da olan, doğu-batı yönlü bir ana ulaşım aksının devreye sokulması adına önerilen bir “Yayla Koridoru” projesidir. Projenin yapım işi, güzergâhtaki iller arasında bölünerek ÇED sürecine tabi olması engellenmiştir. Bir il içindeki etabın il özel idaresi ve belediyesi tarafından ihale edilerek yapılması planlanmıştır. Proje kapsamında ayrıca 38 adet tesis (oteller, restoranlar, bungalov evler, mesire yerleri) yapılması öngörülmüştür. Projede öngörülen tesislerin yapılması durumunda 1 milyon 325 bin metrekare inşaat alanı olacak. 2018 yılındaki Turizm Mastır Planı çerçevesinde projenin maliyetinin 60 milyon lira olduğu ifade ediliyor. Doğu Karadeniz Turizm Master Planı’na göre proje, – Samsun’da Vezirsuyu Tabiat Parkı, Nebiyan Yaylası, Amisos antik yeri, Hacı Osman Orman Tabiatı Koruma Alanı, Ladik Gölü; Ordu’da Elekçi Irmağı Vadisi, Gaga Gölü, Perşembe Yaylası, Ulugöl Tabiat Parkı, Topçam Barajı, Melet Avlağı, Beyağaç Yaylası; – Giresun’da Taşbaşı Yaylası, Armutalan Yaylası, Bicik Avlağı, Ağaçbaşı Tabiat Parkı, Kulakkaya Avlağı, Koçkayası Tabiat Parkı, Göyani Obası; Gümüşhane’de Örümcek Ormanı Tabiat Koruma Alanı, Torul Barajı, Olucak Vadisi, Artebel Gölleri Tabiat Parkı, Kangel Avlağı, Karahava Yaylası, Taşköprü Yaylası, Limni Gölü Tabiat Parkı; – Trabzon’da Çaycamili Tabiat Parkı, Kadıralak Yaylası, Figanoy Yaylası, Örnekalan Yaylası, Kulindağı Yaylası, Lişer Yaylası, Samandıra Yaylası, Altındere Vadisi Milli Parkı, Kayabaşı Tabiat Parkı; – Rize’de Cimil Vadisi, Çağırankaya Yaylası, Handüzü Yaylası, Andon İçmesi, Kito Yaylası, Polovit Şelalesi, Elevit Yaylası, Amlakit Yaylası, Kaçkar Dağları Milli Parkı, Hazindak Yaylası, Ayder Yaylası, Huser Yaylası; – Artvin’de Borçka Tabiat Parkı, Camili Gorgit Tabiat Koruma Alanı, Gorgit Yaylası, Efeler Tabiat Koruma Alanı, Karagöl Sahara Milli Parkı, Cehennem Kalyonu; Bayburt’ta Aydıntepe Göleti gibi yerlerin içinden ya da yakınından geçiyor.
Proje kapsamında planlanan ana güzergâh yaklaşık 2 bin 645 kilometre uzunluktadır. Ancak bu güzergâhın yaklaşık bin 24 kilometrelik kısmı hâlihazırda Karayolları Genel Müdürlüğü sınırlarında yer alan yollardan oluştuğu açıklanmıştı. Geriye kalan bin 621 kilometre güzergâhta 318,99 kilometre yol bakım ve onarım ile 481 kilometre yol iyileştirme ve 13 adet köprü yapım çalışmaları ise tamamlanmıştır. Yeşil Yol Projesi kapsamında Çamlıhemşin ilçesindeki Yukarı Kavron ve Samistal Yaylaları arasında yapılan 8 kilometrelik bağlantı yolu ile Ausor ve Huser Yaylaları arasındaki yol güzergâhında 16 dönüm alanda ağaç kesimi için verilen izinin yürütmesinin durdurulması ve iptali istemiyle 2014 yılında Rize İdare Mahkemesine 3 ayrı dava açıldı. Mahkeme, başvuru üzerine ‘Orman kesim izninin yürütmesini durdurma’ kararı verdi. Ancak, değişen mahkeme heyeti yürütmeyi durdurma kararını kaldırdı, yapılan itirazı da reddetti. Üst mahkemeye yapılan itiraz sonucu bilirkişi keşfi yapılmadan karar verildiği gerekçesiyle dosya iade edildi. Dosyayı yeniden ele alan Rize İdare Mahkemesi bölgede bilirkişi keşfi yapılmasını kararlaştırdı. Dava açıldıktan 3 yıl sonra yapılan keşifte yolun yarısının tamamlandığı görüldü. Yukarı Kavron ve Samistal Yaylaları arasındaki bağlantı yoluna karşı çıkan çevreciler uzun süre tepkilerini dile getirmiş, eylemlerde bulunmuştu. Projeye karşı çıkan 13 kişi hakkında, ‘İş ve çalışma hürriyetini ihlal’ suçlamasıyla dava açıldı. 4 yıl süren davada 18 Eylül 2020’de verilen kararla herkes beraat etti. Yeşil Yol Projesi kapsamında Giresun’un Kümbet, Bektaş, Kulakkaya, Sisdağı gibi yaylaları için DOKAP tarafından İl Özel İdaresi'ne yaptırılan 25 ayrı yol projesi için 2013 yılında 5 milyon, 2014 yılında 5 milyon 150, 2015 yılında 5 milyon 100, 2016 yılında ise 7 milyon 989 TL olmak üzere toplamda 23 milyon 250 TL ödeme yapıldı. Yeşil Yol kapsamında Gümüşhane Merkez İlçe Köylere Hizmet Götürme Birliği tarafından ihalesi gerçekleştirilen ve İl Özel İdaresi teknik personeli tarafından projelendirilerek kontrollük hizmetleri yürütülen proje kapsamında 7 bin 500 metrelik kısımda beton yol çalışması tamamlandı. Taşköprü Yaylası-Santa Antik Kenti arasındaki 11 kilometrelik yolda gerçekleştirilen çalışmalar için yaklaşık 6,4 milyon liraya ihaleye verildi. Yeşil Yol'un, Ordu sınırları içinden geçen 240 kilometrelik kısmının, 130 kilometresini Ordu Büyükşehir Belediyesi, 110 kilometrelik kısmını ise Karayolları düzenliyor. Yeşil Yol Projesi’nin yapım çalışmalarının 2023 yılı sonu itibarıyla tamamlanması hedeflenmektedir. Türkiye Erozyonla Mücadele Vakfı tarafından 2015'te açılan davada Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, Şubat 2020’de “yaylanın tanımı ve niteliğine aykırı bir biçimde yaylalar arasında yatay bir ilişki yaratarak yayla yerleşmelerinin özgünlüklerinin zayıflamasına sebebiyet vereceği” gerekçesiyle projenin yürütmesinin durdurulmasına karar verdi. Bu karara rağmen Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı (DOKA) ağustos (2020) ayında projeye 5 milyon TL bütçe ayırarak projeyi devam ettirmektedir. |
Proje alanı | 122.121 km² |
Yatırım miktarı | 60.000.000 - 400.000.000 TL |
Nüfus türü | Yarı-kentsel |
Etkilenen nüfus | 2.500.000 - 3.000.000 |
İhtilafın başlama yılı: | 01/01/2013 |
Proje sahibi şirketler: | Ça-Pa İnşaat from Turkey Ali Terbıyık-Bafra İnşaat Ortaklığı from Turkey GMO İnşaat from Turkey Sağlam Müteahhitlik from Turkey Türütler İnşaat from Turkey |
İlgili devlet kuruluşları: | Doğu Karadeniz Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı (DOKAP) Valilikler Karayolları Genel Müdürlüğü |
Harekete geçen sivil toplum kuruluşları: | Fırtına İnisiyatifi Karadeniz İsyandadır Platformu |
İhtilafın yoğunluk durumu | ORTA (Sokak protestoları, görünür örgütlenmeler) |
Karşı hareketin başladığı aşama: | Proje uygulamalarına tepki olarak |
Harekete geçen gruplar: | Yerel sivil toplum örgütleri Sosyal hareketler Meslek odaları Bilim insanları/uzmanlar |
Harekete geçme şekilleri: | Bürokratik yöntemleri boykot/sivil itaatsizlik Platform/ağ oluşturma Dava, mahkeme, yasal aktivizm Medya tabanlı aktivizm/alternatif medya Kampanyalar (imza, bilgilendirme vb.) Doğa Ana’nın haklarına dair argümanlar |
Çevre etkileri | Görülen: Biyolojik çeşitlilik kaybı (yaban hayatı, tarımsal çeşitlilik), Ormansızlaşma ve yeşil örtü kaybı, Hidrolik ve jeolojik sistemlerin büyük ölçekli hasarı, Ekolojik ve hidrolojik dengenin bozulması Potansiyel: Hava kirliliği, Seller (nehir, kıyı, çamur seli), Genetik kirlenme, İklim değişikliği, Manzara/estetik kaybı, Gürültü kirliliği, Toprak kirlenmesi, Toprak erozyonu, Yüzey suyu kirlenmesi/su kalitesinin (fizikokimyasal, biyolojik) düşmesi, Yer altı sularının kirlenmesi veya tükenmesi |
Sağlık etkileri | Potansiyel: Çevreyle ilgili diğer hastalıklar |
Sosyoekonomik etkiler | Görülen: Doğal güzelliğin ve ilişkilendirilen yerel aidiyet duygusunun kaybı Potansiyel: Yerinden edilme/zorunlu göç, Geleneksel bilgi/yöntem/kültür kaybı, Kadınlar üzerinde olumsuz etkiler, Topraksızlaşma |
Projenin mevcut durumu | Faaliyet göstermekte |
İhtilaf sürecinde gerçekleşenler: | Aktivistlerin suçlanması Mahkeme kararı (başarı) Mahkeme kararı (karara bağlanmamış) Baskı ve askerileşme Aktivistlerin şiddetli bir şekilde hedef gösterilmesi |
Varsa öneriler: | Eko-turizm, agroturizm |
Bu ihtilafta çevre adaleti sizce sağlandı mı?: | Hayır |
Neden? Kısaca açıklayınız: | Projenin büyük kısmı tamamlandı. Mahkeme kararlarına uyulmadı. En üst yargı organlarından biri olan Danıştay Mahkemesinde görülen davanın sonuçlanması yıllar sürdü ve bu sürede yol yapımı devam etti. Mahkeme 2020 yılında proje ile ilgili imar planı iptali karar verdi. |
İlgili yasa ve mevzuat - ihtilafla ilişkili hukukî metinler |
| ||||||
Referanslar - ihtilafla ilgili makale, kitap… |
| ||||||
| |||||||
İlgili görseller (fotoğraflar, videolar) - ihtilafla ilgili fotoğraf ve video linkleri |
|
Katkıda bulunan: | Cemil Aksu, Polen Ekoloji |
Son güncelleme | 04/12/2020 |
İhtilaf no: | 5330 |